II Forum przemysłu energetyki słonecznej
Inwestycje, finansowanie, innowacje i rynek energetyki słonecznej w Polsce
odbyło się w ramach: 
Patronat Strategiczny: 
Podsumowanie i wnioski:
II Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej odbyło się 21 maja br. w Poznaniu (pierwsze Forum odbyło się rok wcześniej na targach expoEco w Katowicach) podczas po raz pierwszy organizowanych targów energetyki odnawialnej GreenPower. Forum poświecone problematyce rozwoju polskiego przemysłu energetyki słonecznej termicznej, stało się jedną z głównych, obok Kongresu OZE organizowanego przez Polską Izbę Gospodarczą Energii Odnawialnej (PIGEO), atrakcji targów. Przemysł energetyki słonecznej był branżą najszerzej z całego sektora energetyki odnawianej reprezentowaną na targach.
Organizatorem Forum był Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) we współpracy z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi (MTP) oraz PIGEO. Patronat Honorowy nad Forum objął: Wicepremier i Minister Gospodarki Pan Waldemar Pawlak, Minister Środowiska Pan Maciej Nowicki oraz Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Pan Jan Rączka.
Patronat Medialny nad Forum został objęty przez czasopisma: Biznes i Ekologia, Czysta Energia, Doradca Energetyczny, Fundusze Europejskie, Magazyn Instalatora, Nowa Energia, Polski Instalator, Przegląd Komunalny, Rynek Instalacyjny oraz vortale: http://www.energieodnawialne.pl/, i http://www.solarthermalworld.org/, http://www.ogrzewnictwo.pl/, http://www.wnp.pl/.
Forum adresowane było przede wszystkim do producentów kolektorów słonecznych, dystrybutorów, przedstawicieli handlowych, instalatorów słonecznych systemów grzewczych. Wzięło w nim udział prawie 80 osób, w tym prezesi i dyrektorzy większości liczących się na rynku krajowym firm. Tegoroczne Forum miało międzynarodowy charakter. Wzięli w nim udział przedstawiciele organizacji reprezentujących europejski przemysł (ESTIF) i sektor badań i rozwoju (ESTTP) oraz analitycy europejskiego i światowego rynku termicznej energetyki słonecznej. Było oficjalnym punktem obchodów w Polsce organizowanych po raz drugi przez europejski przemysł i promowanych przez Komisję Europejską tzw. „europejskich dni słonecznych” (European Solar Days).
Otwierający II Forum, Grzegorz Wiśniewski, Prezes Instytutu Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) nawiązał do ustaleń I Forum, zgodnie z którymi przedsiębiorcy za najbardziej interesujące tematy uznali kierunki rozwoju termicznej energetyki słonecznej z punktu widzenia dostawców technologii, analizy rynkowe sprzedaży urządzeń, stworzenie platformy do integracji i współpracy w obrębie przemysłu energetyki słonecznej, w tym: coroczne Forum organizowane przy okazji targów branżowych, dyskusyjne forum internetowe, powołanie stowarzyszenia przemysłowego, stworzenie znaczącej sekcji w ramach izby gospodarczej (np. PIGEO) lub zorientowanej na potrzeby przemysłu platformy technologicznej. Ponadto Prezes Wisniewski podkreślił, że polski sektor energetyki słonecznej wymaga zacieśnienia współpracy ze względu na niezbędny w tym okresie lobbing na rzecz pełnego uwzględnienia energetyki słonecznej termicznej i szerzej „zielonego ciepła” w opracowywanym w Ministerstwie Gospodarki krajowym planie działań na rzecz energetyki odnawialnej do 2020 r. (tzw. „Action plan”) oraz takich zmian w krajowym systemie wsparcia dla energetyki odnawialnej, aby energetyka słoneczna termiczna była wspierana na warunkach nie gorszych niż zielona energia elektryczna i biopaliwa transportowe.
Pani Aneta Więcka oraz Pan Michał Kwasiborski z EC BREC IEO przedstawili wyniki najnowszych badań Instytutu dotyczących statystyki sprzedaży kolektorów słonecznych w 2008 r., sporządzone na podstawie ankiet uzyskanych od krajowych producentów i dystrybutorów. Wyniki badań napawają optymizmem, wskazują że w 2008 r. na rynku krajowym sprzedano ogółem prawie 130 000 m2 kolektorów słonecznych, co oznacza, że roczne tempo wzrostu rynku przekroczyło 90% i było jednym z najwyższych w UE. Roczne obroty na krajowym rynku systemów słonecznych grzewczych (co i cwu) można szacować na 400 mln zł. Całkowita powierzchnia kolektorów słonecznych w Polsce przekroczyła 365 000 m2 (odpowiednik 255 MW mocy termicznej). Roczna produkcja i wykorzystanie ciepła z kolektorów słonecznych na poziomie ok. 500 TJ przekroczyła w 2008 r. lub prawdopodobnie w 2009 r. przekroczy ilość zielonego ciepła zarówno z geotermii i biogazu (głownie odzysk ciepła z kogeneracji). Szczegółową strukturę rynku przedstawiono w oparciu o dane uzyskane z Fundacji EkoFundusz. Dyskusja uzyskanych wyników, potwierdziła coraz lepszą jakość i wiarygodność pozyskiwanych danych statystycznych, ale także wskazała, na potrzebę rozwinięcia w przyszłym roku ankiet o pytania dotyczące stanu zatrudnienia (miejsca pracy) w ankietowanych firmach oraz zweryfikowania danych dotyczących firm zagranicznych, które wraz z rozwojem krajowego rynku przechodzą z grupy „zagranicznych dystrybutorów” gotowych urządzeń do producentów urządzeń w Polsce (np. firma Viessmann).
Prezentacja Prezesa ESTIF, Oliviera Drücka potwierdziła, że udział krajowego rynku kolektorów słonecznych w rynku UE w 2008 r. osiągnął prawie 3%, a Polska znalazła się na 7 miejscu w UE, zaraz po Grecji. Sektor energetyki słonecznej termicznej w UE dysponuje mocą zainstalowaną 3,3 GW, osiągnął obroty roczne rzędu 3 mld Euro i daje zatrudnienie 40 000 osobom (w zdecydowanej większości w MŚP). Prezentacja dr Wernera Weissa, Wiceprzewodniczącego ESTTP, pokazała szerszą perspektywę i wizję rozwoju sektora. Prelegent podkreślił obecne znaczenie sektora wytwarzania ciepła i chłodu, który dostarcza ok. 50% końcowego zużycia energii w UE (energia elektryczna – 20%, transport 30%). Choć obecnie udział energetyki słonecznej w zużyciu ciepła nisko- i średniotemperaturowego wynosi poniżej 1%, to zdaniem ESTTP w 2050 r. wzrośnie do 50%, osiągając moc zainstalowaną ponad 2500 GW, a powierzchnia kolektorów słonecznych termicznych na głowę mieszkańca przekroczy 8 m2. Będą to zupełnie nowe generacje technologii energetyki słonecznej zintegrowane z budynkami i wytwarzające jednocześnie ciepłą wodę, ciepło i chłód lub nastawione na wytwarzanie ciepła średniotemperaturowego (120-180 ºC), wykorzystywanego szeroko m.in. w przemyśle.
Uczestnikom Forum zaprezentowane zostały też kluczowe europejskie i światowe rynki energetyki słonecznej i stan ich rozwoju w 2008 r. Światowa moc energetyki słonecznej termicznej sięga 150 GW (ponad 210 mln m2 funkcjonujących kolektorów słonecznych), z dużym zróżnicowaniem mocy na 1000 mieszkańców, w UE średnio – 4 kW. Austria jest liderem w UE z wynikiem ponad 250 kW na 1000 mieszkańców i znajduje się (po Cyprze -650 kW i Izraelu- 500 kW) na trzecim miejscu na świecie. Efekt ten w Austrii uzyskano dzięki konsekwentnemu, choć umiarkowanemu wparciu dotacjami dla nabywców systemów słonecznych. Obecnie roczny budżet na wsparcie energetyki słonecznej w tym kraju wynosi 40-50 mln Euro. Na rynku użytkowników coraz większą rolę odgrywają systemy „combi” (cwu+co) oraz systemy scentralizowane dla mieszkalnictwa wielorodzinnego, razem 40% rynku (60% budownictwo jednorodzinne). Dr Uwe Hartmann, Wiceprezes Niemieckiego Stowarzyszenia Energetyki Słonecznej (DGS) zwrócił uwagę na znaczenie w Niemczech szkolenia (przez DGS) profesjonalnych instalatorów systemów słonecznych. Kursy DGS ukończyło już 4000 instalatorów. Tamtejszy przemysł stawia na jakość i innowacyjność oraz konkurencyjność (i w tym celu, ze wsparciem m.in. DGS powołał do życia niemiecką platformę technologiczną energetyki słonecznej, która posiada już ok. 100 członków z sektora przemysłu i nauki). Dzięki rozwojowi technologii i inżynierii materiałowej oraz efektowi skali, platforma przewiduje konsekwentny wyraźny spadek kosztów systemów z 1200 Euro/m2 do 650 w 2020 r i 400 Euro/m2 w 2030 r. Niemcy, gdzie w 2008 r. zainstalowano 2 100 000 m2 kolektorów słonecznych, to obecnie największy rynek w UE. Inwestorzy mogą korzystać z następujących systemów wsparcia: dotacji przeznaczonych tylko i wyłącznie dla nabywców kolektorów słonecznych (60 – 105 Euro/m2), dotacji w ramach wieloletniego programu MIT wsparcie zielonego ciepła (400 mln Euro/rok) oraz od 2009 r. tzw. prawnego obowiązku udziału zielonego ociepla w bilansie potrzeb energetycznych nowobudowanych budynków.
Przeglądu rynków azjatyckich i amerykańskich dokonała Pani Baerbel Epp, znany analityk rynków kolektorów słonecznych i założycielka firmy badawczej Solrico oraz redaktor światowego, należącego do Global Solar Thermal Energy Council portalu poświeconego energetyce słonecznej. Największe zainteresowanie uczestników Forum wywołały informacje o trendach na chińskim rynku kolektorów słonecznych, który silnie oddziaływuje na cały rynek europejski, w tym polski. Rynek chiński tworzy prawie 3000 producentów próżniowych kolektorów słonecznych, którzy w Chinach w 2008 r. zainstalowali ok. 30 mln m2 kolektorów słonecznych. Chiny inaczej niż inne kraje, rozpoczęły tworzenie sektora energetyki słonecznej od produkcji próżniowych kolektorów słonecznych i, także dzięki dotacjom i znacznie niższym kosztom pracy niż w UE, osiągnęły niespotykaną gdzieindziej na świecie masę krytyczną produkcji i konkurencyjność. Jednak w ostatnich latach, a w szczególności w ubiegłym, kilka firm chińskich opanowało technologie produkcji kolektorów słonecznych płaskich, które stopniowo zdobywają rynek chiński i choć obecnie mają jedynie kilkunastoprocentowy udział, to zapewne niedługo pojawią się także zauważalne dostawy tych produktów na terenie UE. Chiny, pomimo olbrzymiej skali produkcji, przez całe ostatnie 10-lecie utrzymywały wysokie tempo wzrostu sektora energetyki słonecznej na poziomie 30% rocznie. Inne pozaeuropejskie, wielkie i jednocześnie dalej szybkorosnące w ostatnich latach rynki zagraniczne, jak australijski, czy brazylijski utrzymują wysokie tempo rozwoju rzędu 30% dzięki aktywnie i skutecznie stosowanym takim instrumentom wsparcia, jak ulgi podatkowe i zielone certyfikaty dla ciepła z kolektorów słonecznych.
Na zakończenie Forum odbył się panel dyskusyjny, którego głównym tematem były skutki jakie dla energetyki słonecznej przyniesie nowa dyrektywa UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii i oczekiwany nowy system wsparcia przemysłu energetyki słonecznej. Wprowadzenie do panelu przedstawił Grzegorza Wiśniewski. Zaprezentował ideę nowych systemowych propozycji wsparcia energetyki słonecznej termicznej do uwzględnia m.in. w „RES Action Plan’2020”. Propozycje dotyczyły: ulg w podatku od osób fizycznych i przedsiębiorców przy zakupie instalacji słonecznych, całkowitego zniesienie podatku VAT na kolektory słoneczne, udzielania dotacji na zakup instalacji słonecznych indywidualnym beneficjentom poprzez samorządy, a te z kolei mogłyby czerpać środki z NFOŚiGW. Poza tym proponowane zmiany w prawie miałby dotyczyć:
-
Prawa budowlanego - obowiązek uwzględnienia możliwości instalowania kolektorów słonecznych w projektach architektonicznych nowopowstających budynków. Obowiązek byłby weryfikowany podczas ubiegania się o pozwolenie budowlane. W przypadku, kiedy możliwe jest instalowanie kolektorów słonecznych, przepis powinien określać minimalny udział energii słonecznej w pokryciu zapotrzebowania na cwu (30-60%), w zależności od typu i funkcji budynku.
-
Prawa energetycznego – wprowadzenie (rozszerzenie) systemu „zielonych certyfikatów” także dla instalacji słonecznych termicznych, wielkowymiarowych, np. powyżej 100 m2, dla dwóch rodzajów instalacji: instalacja, z której ciepło byłoby sprzedawane odbiorcom końcowym (objęta obowiązkiem umarzania świadectw pochodzenia) oraz instalacja, z której ciepło byłoby wykorzystywane tylko do celów własnych (tzn. bez sprzedawania ciepła odbiorcom końcowym - nieobjęta obowiązkiem umarzania świadectw pochodzenia.) Prawa majątkowe wynikające ze świadectw pochodzenia byłby zbywane, tak jak w przypadku zielonej energii elektrycznej, na Towarowej Giełdzie Energii na Rynku Praw Majątkowych dla OZE na sesjach giełdowych lub w transakcjach bilateralnych pozasesyjnych. Liczba certyfikatów z danej instalacji byłaby określana przez niezależny pomiar i weryfikowana okresowo.
Prezes Wiśniewski podkreślił zasadność promowania zielonego ciepła jako ważnej składowej realizacji 15% celu (udziału energii z OZE w zszyciu energii finalnej w Polsce w 2020 r.) z uwagi na 3 krotnie niższy koszt jego pozyskania w porównaniu z zieloną energię elektryczną i biopaliwami.
Następny głos w dyskusji zabrała Pani Iwona Gawłowska z Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki (MG), przedstawiając kierunki Polityki Energetycznej Polski do 2030r (PEP). Obecnie najistotniejszym dla energetyki słonecznej elementem PEP jest wypracowanie ścieżki dochodzenia do osiągnięcia 15% udziału OZE w zużyciu energii finalnej, w podziale na poszczególne rodzaje energii wraz z planem działań - tzw. Action Plan. Zgodnie z nowa dyrektywą 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, Krajowy Plan Działań (Action Plan) należy przedstawić Komisji Europejskiej do końca czerwca 2010r. do ostatecznej akceptacji. Podczas prac przygotowawczych MG liczy na współpracę z sektorem energetyki odnawialnej. Pani Gawłowska podkreśliła, że obecnie sektor energetyki słonecznej jest słabo widoczny na tle innych sektorów OŹE, brakuje dialogu pomiędzy przemysłem energetyki słonecznej a MG, dlatego też Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej powinno stać się łącznikiem pomiędzy polskim przemysłem produkcji kolektorów słonecznych a MG. Pani Gawłowska zaapelowała o współpracę w formułowaniu systemowych propozycji w zakresie wsparcia rozwoju termicznej energetyki słonecznej.
Pan Michał Piskorz, przedstawiciel Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) przedstawił działania Funduszu na rzecz energetyki słonecznej. W ciągu 20 lat działalności fundusz zrealizował łącznie ponad 14,5 tyś projektów, w tym, w latach 2001-2009 ponad 181 projektów z zakresu energetyki słonecznej na łączna kwotę ponad 12 mln zł, wspierając jednostki samorządowe, rzadziej przedsiębiorców i koncentrując się na wsparciu dużych instalacji. Budowę instalacji słonecznych dla użytkowników indywidualnych fundusz zamierza wspierać za pośrednictwem jednostek samorządu terytorialnego. Gmina podpisując umowę z Funduszem, może przekazać środki mieszkańcom gminy.
Leszek Skiba – prezes firmy Hewalex, zauważył, iż brak bezpośrednich środków na dofinansowanie instalacji słonecznych dla małych projektów i klienta indywidualnego jest jednym z największych problemów z jakim spotyka się polski przemysł energetyki słonecznej. Wyjątkiem są gminne (miejskie) programy ograniczenia niskiej emisji realizowane szerzej na Śląsku, ale brakuje tego typu prostych subwencji w pozostałych regionach Polski. Prezes Skiba dostrzega też problem z brakiem kadr w instytucjach finansujących energetykę słoneczną.
Roland Krause – prezes firmy Viessmann podkreślił znaczenie innowacji oraz poruszył problem braku wykwalifikowanych instalatorów, monterów systemów słonecznych, co jest ważne z punktu widzenia zapewnienia wysokiej jakości budowanych instalacji oraz wypełnienia dyrektywy w sprawie promocji stosowania OZE. Podkreślił znaczenie szkoleń dla instalatorów prowadzonych przez producentów kolektorów słonecznych, w tym np. przez Akademię Viessmann i branżowych szkół techniki instalacyjnej i grzewczej. W dyskusji podkreślono, że każde z państw członkowskich UE zobowiązane jest do opracowania i wdrożenia systemów certyfikacji dla instalatorów. Instalatorzy będą certyfikowani w ramach akredytowanego programu szkoleń lub przez akredytowanego organizatora szkoleń. Uczestnicy Forum podkreślali też znaczenie szeroko rozumianej edukacji społeczeństwa, także poprzez budowę instalacji demonstracyjnych, np. instalacje demonstracyjne i edukacyjne „w każdej szkole”.
Prezes Wiśniewski, podsumowujący Forum w imieniu organizatorów, wyraził obawę, że nie wypracowana została alternatywa wobec planowanego zakończenie działalności Ekofunduszu, jako najważniejszej do chwili obecnej instytucji wspierającej sektor energetyki słonecznej i zauważył, że choć tematy poruszane w czasie panelu wymagają dalszej refleksji to z przebiegu dyskusji wyłania się potrzeba głębszej, systemowej rewizji obecnego systemu wsparcia. Najlepszym rozwiązaniem dla energetyki słonecznej byłoby systemowe skorelowanie dotychczas stosowanych dotacji (wsparcie na etapie inwestycji) z instrumentami podatkowymi (wsparcie użytkowników na wstępnym etapie eksploatacji) oraz z możliwościami wydawania certyfikatów operatorom wielkowymiarowych instalacji słonecznych (wsparcie w okresie eksploatacji). W związku z tym, że sektor energetyki słonecznej, w przeciwieństwie do większości innych sektorów energetyki odnawialnej w Polsce, dysponuje już stosunkowo dobrze rozwiniętym krajowym przemysłem, zasadne wydaje się poważne rozważenie bezpośredniego wsparcia samych producentów urządzeń (rozwój technologii, środki na szkolenia, promocja eksportu). Uznał za niezbędne opracowanie mapy drogowej rozwoju energetyki słonecznej w Polsce do 2020 r. z propozycją elementów zapewniających wsparcie. Jako przedstawiciel organizatora zapowiedział odjęcie działań na rzecz upowszechnienia materiałów i stanowisk zaprezentowanych na II Forum oraz przekazania postulatów do Ministerstwa Gospodarki podejmującego prace nad planem działań na rzecz wykorzystania OZE w Polsce do 2020 r. oraz do Ministerstwa Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do wykorzystania w procesie formułowania nowych programów i priorytetów wsparcia OZE z krajowych funduszy ekologicznych. Podkreślił wiodącą rolę w krajowej energetyce słonecznej firm produkujących urządzenia i ich partnerów, zapowiedział organizację III Forum w 2010 r. (bezpośrednio przed zatwierdzeniem „Action Plan”), a w okresie poprzedzającym, bieżące konsultacje z uczestnikami w sprawach związanych z odbytą dyskusją i postulatami II Forum.
Zobacz więcej:
-
Prezentacje z II Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej
