Projekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii (ustawa o OZE) autorstwa Ministerstwa Energii (ME), po ośmiu miesiącach prac rządowych i po przyjęciu przez Komitet Stały w dniu 15 lutego, czeka na rozstrzygnięcia Rady Ministrów, przed jego skierowaniem do Sejmu.

Latem ub.r. po przerwaniu drugiej tury aukcji na energię z OZE, ME wystąpiło o notyfikację projektu obecnej nowelizacji ustawy o OZE (pre-notyfikacja) i 13 grudnia uzyskało wstępną akceptację dla szeregu propozycji, uznanych przez KE za zgodne z zasadami pomocy publicznej. Podobnie, jak wcześniej (w przypadku  MG), w zgłoszonym do notyfikacji pierwotnym projekcie nowelizacji ustawy o OZE, propozycje legislacyjne w zakresie promocji OZE nie były wygórowane i nie wychodziły znacząco poza ogólne, ustalone dla dopuszczalnego także bez notyfikacji minimum pomocy publicznej dla OZE (trudności w notyfikacji rosną wraz z większym wsparciem OZE lub partykularyzmami). Propozycje te dotyczyły w szczególności nowych zasad wsparcia dla mniejszych źródeł wodnych i biogazowych (taryfy FiT i FiP) oraz zatwierdzenia wcześniejszych zmian w ustawie.  KE w swojej decyzji (SG-Grcffe(20 17)D/19933) nie notyfikowała całości  przedstawionych przez ME instrumentów, w tym z poprzedniej nowelizacji ustawy z lipca 2016r. Nie notyfikowano np. mechanizmu rozliczeń dla prosumentów, wsparcia dla instalacji hybrydowych, koncepcji klastrów energetycznych i biomasy lokalnej, zasad obowiązkowego odbierania oferowanego ciepła wytwarzanego z OZE, ale też niektórych rozwiązań uchwalonych jeszcze w 2015 roku. Notyfikacji nie uzyskały np. przepisy dotyczące mechanizmu obowiązkowego odbierania energii elektrycznej z mikroinstalacji należących do firm po średniej cenie rynkowej za ostatni kwartał oraz aukcje dla instalacji zmodernizowanych. 

Notyfikację przeszły przepisy dotyczące mechanizmu wsparcia taryfami gwarantowanymi oraz zmiany „koszyków” w systemie akcyjnym. W obecnej wersji projektu nowelizacji pojawiły się też przepisy (zmiany), które oficjalnie nie były przedmiotem notyfikacji, konsultacji i uzgodnień, a mają wpływ na opłacalność inwestowania w OZE.

Mechanizm wsparcia taryfami gwarantowanymi  (FiT)  i tzw. premium (FiP) obejmuje (tak jak w pierwotnej wersji projektu) jedynie elektrownie wodne i biogazownie  o mocy zainstalowanej mniejszej niż 0,5 MW  (FiT) oraz źródła o  mocy 0,5-1,0 MW (tary FiP). Zmienione (poprawione) zostały zasady wynagradzania. Maksymalną intensywność pomocy ustalano na poziomie 90% (w pierwotnej wersji 80%) nowej ceny referencyjnej - 630 zł/MWh dla energetyki wodnej i 550 zł/MWh dla biogazu. Choć ME zakłada zbudowanie w tym systemie  do 2020 roku ledwie 35 MW nowych mocy w małych elektrowniach wodnych (co i tak wydaje się nazbyt ambitnym, jak na realia i procedury inwestycyjne) oraz 40 MW nowych biogazowni, to mechanizm będzie zasadniczo służył wybiórczemu przeprowadzaniu („migracji”)  istniejących instalacji OZE z systemu świadectw pochodzenia do systemu aukcyjnego ze stałą ceną.

Głównym powodem małej skuteczności proponowanego rozwiązania jest skierowanie instrumentów wyłącznie dla wybranych technologii o technicznie ograniczonych odnawialnych zasobach energii i ograniczonego potencjału gospodarczego, a wykluczenie z prawa do korzystania z instrumentu tych, które mogłyby być stosowane znacznie bardziej powszechnie: np. fotowoltaiki, ale także systemów mikrokogeneracyjnych na biomasę oraz małych wiatraków. Pomimo rozwinięcia skomplikowanego instrumentarium legislacyjnego w zakresie małych instalacji OZE, przyrost produkcji energii z OZE z tego powodu w 2020 roku (okres rozliczenia się Polski ze zobowiązań) będzie znikomy.

Aukcje OZE

Pozytywnie należy ocenić zmiany zaproponowane przez ME w strukturze koszyków aukcyjnych, w tym wyeliminowanie koszyków luźno związanych z OZE: „termiczne przekształcanie odpadów” (przy okazji dokonano kontrowersyjnych  zmian w definicji biomasy)  oraz „klastry” (tu są proponowane rozwiązania zastępcze, wymagające wszczęcia kolejnej procedury notyfikacji). ME wycofuje się z koszyka w którym źródło zaliczane do OZE miało mieć emisję CO₂ poniżej 100 g na kWh i pracować powyżej 3504 godzin na rok (dotychczas pod tą brzmiącą jak "technologicznie neutralna" nazwą kryła się energetyka wodna, ale pewności co ustawodawca miał na myśli nie było).

Ostatecznie zaproponowano 5 koszyków aukcyjnych (zamiast dotychczasowych 7). Poniższa tabela pozwala na porównanie dotychczasowej struktur koszyków aukcyjnych (ciemniejsze pole) z proponowaną nową.

Odpowiednie wolumeny, przeliczone w przybliżonym na nowe moce zainstalowane, proponowane w nowych koszykach przedstawiają się jak poniżej:

• nr 1     (310 MW,       w tym 50 MW dla źródeł < 1MW),
• nr 2     (110 MW,       w tym 50 MW dla źródeł < 1 MW),
• nr 3     (160 MW,       w tym 60 MW dla źródeł < 1 MW),
• nr 4     (1870 MW,     w tym 870 MW dla źródeł <1MW),
• nr 5     ( 200 MW,      w tym 20 MW  dla źródeł <1 MW)[1]_.

Prosumenci

Wg pierwotnej koncepcji legislacyjnej, nowelizacja miała nie dotyczyć prosumentów. Nie ma też na ten temat informacji w uzasadnieniu i ocenie skutków projektu nowelizacji. Ale w obecnej propozycji pojawiła się dość istotna zmiana -   wprowadzono opodatkowanie VAT  energii elektrycznej do sieci, a także pobieranie tej energii z sieci przez prosumentów, właścicieli mikroinstalacji (art. 4) oraz właścicieli małych instalacji  (art. 92). Opodatkowanie pogorszy sytuacje prosumentów, którym w nowelizacji z 2016r. zaoferowano mało korzystne rozwiązanie w postaci opustów.

Elektrownie wiatrowe

Ważna wydaje się proponowana data wejścia w życie przepisów zmieniających definicje elektrowni wiatrowej jako budowli w rozumieniu Prawa budowlanego, w efekcie której ma dokonać się powrót do zasad opodatkowania sprzed daty wejścia w życie ustawy o realizacji inwestycji w zakresie inwestycji wiatrowych, co oznacza zmniejszenie podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości do części budowlanej (bez wirnika, gondoli i systemu sterowania).  Przepis ten ma wejść w życie w dniu następnym po dniu ogłoszenia, ale z mocą od 1.01.2018 (oczekiwana ulga dla wytwórców energii z OZE i problem budżetowy do rozwiązania dla samorządów).

Terminy

Jeżeli dalsze prace legislacyjne będą przebiegały w zwykłym trybie, można oczekiwać uchwalenia ustawy, a następnie jej podpisania przez Prezydenta w czerwcu/lipcu br.  Przepisy ustawy (z wyjątkiem zmian w definicji biomasy, o czym dalej) mają wejść 14 dni od daty ogłoszenia. Jest zatem realna szansa na przeprowadzenie przez URE aukcji w III (najpóźniej IV) kw. br.

Podsumowanie z punku widzenia inwestora

Najważniejsze zadanie jakie stoi przed Sejmem to poszerzeniu katalogu technologii OZE mogących korzystać z taryf FiT, gdyż ma tu miejsce ewidentna dyskryminacja części inwestorów i odbywa się ona kosztem odbiorców energii. Weryfikacji wymagają też niektóre ceny referencyjne dla systemu aukcyjnego. Przepisy dają nadmierną swobodę politykom w realizacji partykularnych celów (obdzielania apanażami grup interesów) i stawiają za mało wymagań w zakresie ich monitorowania, kontroli i informacji publicznej. IEO podtrzymuje wcześniejszą opinię, że konieczny jest niezależny audyt prawny i całościowy przegląd merytoryczny całej ustawy celem  przywrócenia logiki i ładu w całej ustawie. 

Aukcje w 2018 roku są kluczowe dla realnego wzmocnienia szans na wypełnienie przez Polskę zobowiązań w zakresie OZE i uzyskania szeregu innych korzyści gospodarczych z tego tytułu. Wymaga to olbrzymiej mobilizacji potencjału inwestycyjnego polskiej branży energii elektrycznej z OZE.  Są też zagrożenia. Możliwa słaba podaż projektów w aukcji ‘2018, brak wpisanego do ustawy, zapowiadanego planu aukcji na kolejne trzy lata i „majstrowanie” przy definicji biomasy (wchodzącej w życie w styczniu 2020r.) mogą oznaczać szaleńczy zamysł i politykom uzasadnić podjęcie (iście szaleńczej) decyzji  o masowym powrocie współspalania biomasy z węglem w elektrowniach  systemowych w 2020 roku. Odbiorców energii kosztować będzie tyle samo (przemysł drzewny znacznie więcej), ale taki nakład nigdy się nie zwróci. A po 2020 roku wszyscy solidarnie za tak nierozważny krok dostaliby - w ramach „Pakietu zimowego UE” - dodatkowy rachunek na spłacenie „renty zacofania”.

Warszawa, 6 marca 2018 roku.

Pełna wersja opinii

[1] koszyk bez notyfikacji

fShare

Tweet