Uwagi Instytutu Energetyki Odnawialnej do projektu zmian w ustawie o OZE
oraz kluczowe propozycje zmian w projekcie

Instytut Energetyki Odnawialnej przed dzisiejszym posiedzeniem Sejmu RP w punkcie dotyczącym pierwszego czytania poselskiego projektu ustawy o OZE – druk nr 476 przygotował dogłębną analizę treści i skutków propozycji legislacyjnej oraz zaproponował zmiany w noweli ustawy OZE.

Tak zaczyna się pełna stoickiego spokoju modlitwa o pogodę ducha:

Boże, daj mi cierpliwość, bym pogodził się z tym, czego zmienić nie jestem w stanie. Daj mi siłę, bym zmieniał to co zmienić mogę. I daj mi mądrość, bym odróżnił jedno od drugiego.

Co ona ma wspólnego z wymownym dwumiesięcznym milczeniem bloga „Odnawialnego”, w sytuacji gdy trzeba by wręcz codziennie pisać, że jak w przepaść stacza się branża OZE, a ciągnie ją w czeluść nie co innego jak … ustawa o OZE?  

Instytut Energetyki Odnawialnej apeluje do rządu
w sprawie większej przejrzystości prac nad Ustawą OZE
i szerszej perspektywy kształtowania regulacji w obszarze energetyki

Minął ponad miesiąc od nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii (Ustawy OZE). Nadal jednak nie wiadomo co dalej z energetyką odnawialną. Po wyjątkowo szybkim i przeprowadzonym bez szans na konsultacje procesie legislacyjnym, 31 grudnia 2015 roku weszła w życie pierwsza nowelizacja. Zasadniczą zmianą jaką wprowadza jest przesunięcie wejścia w życie rozdziału 4 Ustawy o pół roku (10 miesięczne vacatio legis dotyczące instrumentów wsparcia zostało przedłużone o kolejne 6 miesięcy). Rozdział ten jest kluczowy dla dalszego rozwoju sektora OZE w Polsce, obejmuje bowiem system wsparcia, w tym nowe mechanizmy (aukcje, system FiT dla mikroinstalacji). Obecny system wsparcia w formie świadectw pochodzenia energii z OZE obowiązuje od 2005 roku, skonstruowany został dla potrzeb wdrożenia poprzedniej dyrektywy o promocji OZE (2001/77/WE) i znajduje się od prawie 5 lat w głębokim kryzysie.

Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO), działając na rynku OZE od 2001 roku i monitorując jego funkcjonowanie, dostrzega wady Ustawy OZE uchwalonej w lutym ub. roku, min.

• brak jasnego celu regulacji (nie wiadomo czy chodzi o rozwój OZE, czy zatrzymanie rozwoju),
• brak przejrzystości (zbyt szeroki zakres możliwego wypaczenia systemu wspierania OZE na etapie rozporządzeń wykonawczych),
• wady w zakresie techniki legislacyjnej (np. brak notyfikacji, szereg odwołań cyklicznych),
• zbyteczna złożoność zapisów (nieczytelnych zwłaszcza dla osób fizycznych i małych firm)
• elementy kontrowersyjne na etapie definicji, co potwierdziły już pierwsze miesiące obowiązywania Ustawy OZE

Niemniej jednak po raz kolejny w obszarze stanowienia prawa w zakresie OZE mamy do czynienia z woltą ustawodawcy i nagłą zmianą, w trakcie procesu przygotowania i wdrażania prawa, zaskakującą wszystkich uczestników rynku. Przywołać tu należy przypadek z 2013 roku, kiedy to po długich i szeroko zakrojonych konsultacjach zasad wsparcia w ramach ówczesnego projektu Ustawy OZE (w postaci modyfikacji systemu zielonych certyfikatów), opartych o oceny ekonomiczne, nagle pojawił się nowy projekt, oparty na zupełnie innych zasadach (system aukcyjny), z czasem coraz bardziej oderwany od rzeczywistości ekonomicznej i rynkowej. Ten właśnie nieskonsultowany projekt stał się podstawą do uchwalenia Ustawy OZE w jej postaci obowiązującej, ale tylko do 31 grudnia 2015 roku.

IEO, zdaje sobie sprawę z faktu, że rynek OZE jest elastyczny, a inwestorzy i sektor finansowy są w stanie dostosować się do zmieniających się warunków wsparcia, co wielokrotnie zostało udowodnione. Powstaje jednak pytanie, gdzie są granice i sens tej elastyczności. Nowelizacja z 31 grudnia zawiera zapowiedź dalszych nowelizacji przed terminem wejścia w życie rozdziału 4 Ustawy OZE.Wynika to z uzasadnienia do nowelizacji oraz wprowadzone jest do programu prac Rady Ministrów. W szczególności obecna nowelizacja nie uwzględniła konkretnych rozwiązań (intencja ustawodawcy) wspierających sektor biogazowy oraz ograniczeń dotyczących energetyki wiatrowej, ujętych w uzasadnieniu do jej przedstawienia. Nie ma oficjalnego stanowiska rządu w sprawie kierunków, ram i zasad rozwoju OZE. Poza zasięgiem opinii publicznej i zwykłych uczestników rynku (pomijając przecieki i domysły) jest też przebieg procesu notyfikacji w Komisji Europejskiej systemu wsparcia. Brakuje nie tylko konkretnych propozycji, które mogłyby zostać poddane konsultacjom społecznym ale nawet zapowiedzi konsultacji. Istnieje więc ryzyko, że sektor OZE zostanie w czerwcu 2016 roku zaskoczony ponownie, tak jak w grudniu 2015 – dalszym odsunięciem wejścia w życie proponowanych obecnie rozwiązań lub nowymi regulacjami na które nie jest przygotowany.

Prawo nie musi być stabilne (długa stabilność złego prawa, a z czymś takim mamy do czynienia, powoduje że kraj traci na konkurencyjności, innowacyjności i wygrywają tzw. „zasiedziałe biznesy”), natomiast musi mieć strategiczne ramy, być przewidywalne i nie może podlegać zmianom w sposób chaotyczny i bezplanowy.

IEO występuje o poprawę komunikacji i zwiększenie przejrzystości procesu stanowienia prawa w zakresie OZE, oraz rozpoczęcie natychmiastowych, otwartych i szerokich konsultacji społecznych, o charakterze systemowym, które pozwolą firmom i obywatelom na efektywne uczestnictwo.

IEO przypomina, iż jedną z najważniejszych innowacji wprowadzonych Ustawą OZE miał być system taryf gwarantowanych dla właścicieli mikroinstalacji. W grudniu 2015 roku zarówno inwestorzy, którzy chcieli z tego systemu skorzystać (prosumenci: osoby indywidualne, rolnicy, mali przedsiębiorcy) jak i firmy sektora produkcji i obsługi przygotowani byli na wejście w życie tych regulacji od 1/01/2016. Prosumenci czują się oszukani. Zaprzepaszczone zostały możliwości rozwoju kraju zgodne z trendami światowymi, czyli z szansami na eksport towarów i usług.

Nieformalne jedynie konsultacje i rozmowy w wąskich „grupach interesu”, nie są rozwiązaniem. Dotyczą one zresztą z reguły spraw partykularnych, ściśle związanych z interesem konkretnego lobbysty. Takie „konsultacje” mogą ostatecznie skompromitować nie tylko regulację i ustawodawcę, ale także wypaczyć sens rozwoju OZE w Polsce i całkowicie zdeprecjonować wiarygodność i sens każdej polityki.

Pełne Stanowisko Instytutu Energetyki Odnawialnej w sprawie przejrzystości prac nad Ustawą OZE i szerszej perspektywy kształtowania regulacji w obszarze energetyki do pobrania na stronie internetowej www.ieo.pl

Grzegorz Wiśniewski w nowej analizie na blogu “Odnawialnym” udowadnia, że projekt nowelizacji ustawy o OZE generuje wyższe koszty z tytułu dopłat do sektora węglowego niż do OZE, a w latach 2016-2017 tzw. opłata przejściowa do inwestycji węglowych na rachunkach za prąd będzie 10-krotnie wyższa, niż opłata OZE do inwestycji w OZE.

Grzegorz Wiśniewski w ostatnim wpisie blogowym pisze, że zgodnie z deklaracjami  sejmu i rządu składanymi przy okazji odraczania wejścia w życie ustawy o OZE z grudnia ub. roku,  środowiska OZE czekały na poprawienie w obecnej nowelizacji tego co zostało uchwalone  rok temu, plus ew. przedłużenie funkcjonowania systemu zielonych certyfikatów. Tymczasem w miejsce poprawek w uchwalonej w ub. roku (po 4 latach procedowania) ustawie ME zaproponowało zupełnie nowe rozwiązanie. Wygląda na to, że może to być nowy eksperyment na prosumentach.

W przełomowym momencie pięcioletniej batalii w Parlamencie o kształt ustawy o OZE i oplatania jej kagańcem przepisów blokujących rozwój branży, jeden z internautów napisał, że prawdopodobnie największą wadą ustawy jest ciągle to, że … niechcący mogłaby doprowadzać do rozwoju OZE. W szczególności dotyczy to uchwalonych przepisów prosumenckich i strona rządowa – proponując 15 maja ich pilną nowelizację, chce najwidoczniej to niedopatrzenie naprawić.

Wydaje się, że autorzy noweli postawili sobie aż dwa niezwykle ambitnie i – wydawałoby się - sprzeczne cele: skuteczne zablokowanie lub wyraźne przynajmniej organicznie  rozwoju energetyki prosumenckiej (dla przypomienia chodzi o 800 MW nowych mocy do 2020 roku), ale w taki sposób, aby dało się na tym zarobić i rządowi i jego państwowym koncernom energetycznym.

Więcej na„odnaiwalny” blog

W przełomowym momencie pięcioletniej batalii w Parlamencie o kształt ustawy o OZE i oplatania jej kagańcem przepisów blokujących rozwój branży, jeden z internautów napisał, że prawdopodobnie największą wadą ustawy jest ciągle to, że … niechcący mogłaby doprowadzać do rozwoju OZE. W szczególności dotyczy to uchwalonych przepisów prosumenckich i strona rządowa – proponując 15 maja br., ich pilną nowelizację, chce najwidoczniej to niedopatrzenie naprawić.

Wg. Grzegorza Wiśniewskiego, Prezesa IEO, wydaje się, że autorzy nowelizacji ustawy, niestety anty-prosumenckiej, postawili sobie niezwykle ambitnie i – wydawałoby się - sprzeczne cele: skuteczne zablokowanie lub przynajmniej wyraźne organicznie rozwoju energetyki prosumenckiej(dla przypomnienia; chodzi o 800 MW nowych mocy do 2020 roku), ale w taki sposób, aby dało się na tym zarobić i rządowi i jego państwowym koncernom energetycznym, a nie Polakom- prosumentom.

Wydawałoby się, że na segmencie mikroprosumenckim, w którym wg IEO dzięki taryfom FiT w latach 2016-2020 ma być wytworzone 4% energii ze wszystkich OZE objętych ustawowym systemem wsparcia, a koszt tego wyniesie tylko 2% całkowitych kosztów wsparcia przewidzianych w ustawie o OZE, nikt nie może zarobić kroci, a zwłaszcza korporacje. Okazuje się że nawet na niewielkiej cząstce rynku prosumenckiego, która nie powinna wykazywać nadwyżek, koncerny potrafią wygenerować zysk, o ile rząd im w tym pomoże znowelizowanym przepisami adresowanymi dla … prosumentów.

Projekt nowelizacji polega przede wszystkim na iluzji, że większość prosumentów może dla siebie matematycznie obliczyć wystarczająco atrakcyjne taryfy gwarantowane FiT dla prosumentów, przy założonej nieatrakcyjnej stopie zwrotu. W tym celu autorzy poprawki z Ministerstwa Gospodarki oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaproponowali prosumentom skorzystanie z niezwykle skomplikowanego wzoru – równania, które po pierwsze nie uwzględnią rzeczywistych i wszystkich kosztów po stronie prosumenta (nie ma możliwości uczciwego taryfowania), a po drugie … nie ma rozwiązania.

Obliczane na podstawie tego wzoru taryfy będą zawsze za niskie i po pierwsze zmuszać będą prosumentów do dopłacania (pokrywania strat finansowych), a z drugiej strony prowadzić do absurdu polegającego na tym, że w efekcie nierealnego (nadmiernego) obniżenia wysokości taryf dla prosumentów w systemie pojawi się ukryta pomoc publiczna (tzw. „windfall profit”) dla koncernów energetycznych pozyskujących energię po zaniżonej (dotowanej przez samych prosumentów) cenie.

Zachęcamy do zapoznania się z pełnym tekstem dostępnym na "ODNAWIALNY" BLOG

oraz pełnej wersji dokumentu: „Wstępna opinia Instytutu Energetyki Odnawialnej o projekcie nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii”

Obecny projekt nowelizacji, datowany na 13 lipca, jest znacznie korzystniejszy dla producentów energii z OZE w mikroinstalacjach. Wycofane zostały propozycje wypaczające sens sejmowej poprawki prosumenckiej. Utrzymano pierwotnie proponowane stawki taryf, usunięto  wzór według  którego obywatele mieli pod groźbą kary za pomyłkę liczyć poziom wsparcia, odpowiedzialność za bilansowanie jest po stronie operatora, a nie klienta-prosumenta. W efekcie  znaczna część zgłaszanych uprzednio przez Instytut Energetyki Odnawialnej postulatów została uwzględniona. Ogólnie można ocenić pozytywnie kierunek w jakim obecnie zmierza nowelizacja oraz dążenie Ministerstw Gospodarki do doprecyzowania przepisów związanych z poprawką prosumencką oraz jej lepszego umocowania w zapisach ustawy. W dalszym ciągu jednak szereg przepisów budzi wątpliwości.

Z uwagi na nieznany dalszy harmonogram prac nad projektem, uwagi odnoszą się skrótowo wyłącznie do kwestii, które zdaniem IEO, wydają się najważniejsze do wzięcia pod uwagę jeszcze na etapie rządowego procesu legislacyjnego. Analizy szczegółowe przepisów dotyczące nie tylko treści proponowanych przepisów, ale także uzasadnienia i oceny skutków regulacji (OSR) zostaną przygotowane w terminie późniejszym, w ramach ciągłego monitorowania przez IEO ustawy o OZE.

Niniejsza opinia stanowi element prowadzonego przez IEO monitoringu ustawy  o OZE z uwzględnieniem nowelizacji przepisów i procesu jej wdrażania.

• Opinia Instytutu Energetyki Odnawialnej o projekcie nowelizacji Ustawy o OZE z dn. 13 lipca 2015 r.
• Wiśniewski: Rząd zmienił podejście do energetyki prosumenckiej – wywiad dla Biznes Alert
• Ocena skutków wprowadzenia „poprawki prosumenckiej” do ustawy o odnawialnych źródłach energii, na tle oceny skutków regulacji projektu ustawy bez poprawki prosumenckiej

Instytut Energetyki Odnawialnej z głębokim zdziwieniem przyjmuje przywoływanie jego nazwy jako instytucji, której aprobatę miały rzekomo uzyskać rozwiązania „prosumenckie” proponowane w najnowszym projekcie nowelizacji ustawy OZE przedstawionym przez Ministerstwo Energii. Z zasady IEO opiera  swoje opinie na analizach ekonomicznych, uwzględniających uwarunkowania prawne i regulacyjne, które mają znaczący wpływ na ostateczną atrakcyjność inwestycji i realne perspektywy rozwoju rynku. Żadna opinia tego typu nie została przez IEO wydana odnośnie rozwiązań o charakterze barterowym, proponowanych prosumentom w obecnym projekcie nowelizacji Ustawy OZE. IEO stanowczo popiera rozwiązania w postaci stałych taryf gwarantowanych (FiT), jako najskuteczniejsze w początkowym okresie rozwoju mikrogeneracji opartej na odnawialnych źródłach energii i rozwoju ruchu prosumenckiego. Proponowane w zapisach nowej ustawy rozwiązania zostaną przez IEO przeanalizowane, a opinia podana do wiadomości publicznej.

Art. 1. Ustawa określa: 1) zasady wykonywania działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikroinstalacji, małej instalacji oraz wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z biogazu rolniczego;

Czytaj więcej

Instytut Energetyki Odnawialnej przygotował opinię
o nowym projekcie nowelizacji Ustawy
o OZE z dn. 13 lipca 2015 r.

Rząd przyjazny prosumentom?

Resort gospodarki przedstawił nową propozycję nowelizacji ustawy o OZE dotyczącą taryf gwarantowanych (FiT) sprzedaży energii z mikroinstalacji do 10 kW. Najnowszy projekt nowelizacji Ustawy o OZE, datowany na 13 lipca, jest znacznie korzystniejszy dla producentów energii z OZE w mikroinstalacjach.

Instytut Energetyki Odnawialnej, ogólnie, pozytywnie ocenia kierunek w jakim obecnie zmierza nowelizacja oraz dążenie Ministerstwa Gospodarki do doprecyzowania przepisów związanych z poprawką prosumencką oraz jej lepszego umocowania w zapisach ustawy. W nowelizacji ustawy z dn. 13 lipca 2015r. wycofane zostały wcześniejsze propozycje wypaczające sens sejmowej poprawki prosumenckiej wprowadzonej do ustawy OZE w głosowaniu w Sejmie 20 lutego br. W obecnej propozycji utrzymano pierwotnie proponowane stawki taryf, usunięto wzór według którego obywatele mieli pod groźbą kary za pomyłkę liczyć poziom wsparcia, odpowiedzialność za bilansowanie jest po stronie operatora, a nie klienta-prosumenta. W efekcie znaczna część zgłaszanych uprzednio przez Instytut Energetyki Odnawialnej postulatów została uwzględniona. W dalszym ciągu jednak szereg przepisów budzi wątpliwości:

„W obecnym brzmieniu proponowanych przepisów przewidywana coroczna, kompleksowa zmiana taryf mogłaby dotyczyć wszystkich przyłączonych do sieci mikroinstalacji, niestety także dla instalacji oddanych do użytku w poprzednich latach (czyli na przykład tych zbudowanych, przy określonych kosztach i relacjach rynkowych, np. w 2016 roku). Byłoby to zaprzeczeniem idei taryf gwarantowanych zapewniających ciągłość i pewność raz przyznanej taryfy, przynajmniej w okresie spłaty kredytu bankowego. Taryfy FiT, właśnie dzięki gwarancji ich wysokości w dłuższym okresie, służą bowiem przede wszystkim do tego, aby mały inwestor mógł skonstruować biznes plan i pozyskać kredyt na rozsądnych warunkach. (…) biorąc pod uwagę niespójność tego zapisu z OSR można przypuszczać, że jest to tylko niedopatrzenie, które powinno zostać skorygowane, poprzez przywrócenie punktu mówiącego o gwarantowanej i niezmiennej wysokości wsparcia na okres 15 lat.” – podkreśla Grzegorz Wisniewski w wywiadzie dla WNP.

Z uwagi na nieznany dalszy harmonogram prac nad projektem, opinia przygotowana przez Instytut Energetyki Odnawialnej odnosi się skrótowo wyłącznie do kwestii, które zdaniem IEO, wydają się najważniejsze do wzięcia pod uwagę jeszcze na etapie rządowego procesu legislacyjnego. Analizy szczegółowe przepisów dotyczące nie tylko ich treści, ale także uzasadnienia do nowelizacji i oceny skutków regulacji (OSR) zostaną przygotowane w terminie późniejszym, w ramach prowadzonego przez IEO monitoringu ustawy o OZE z uwzględnieniem nowelizacji przepisów i procesu jej wdrażania.

Zdaniem Wiśniewskiego cała ustawa będzie wymagała jeszcze wielu nowelizacji na rzecz realnego wsparcia rynku prosumenckiego i generacji rozproszonej oraz otwarcia rynku na mikrosieci energetyczne (cieplne i elektryczne i gazowe) i niezależnych producentów energii.

• Opinia Instytutu Energetyki Odnawialnej o projekcie nowelizacji Ustawy o OZE z dn. 13 lipca 2015 r.

Czytaj więcej