Polska fotowoltaika nadal jednym z liderów Europy i świata.
Czy wysokie tempo rozwoju jest do utrzymania
w kolejnych latach?
Sektor fotowoltaiczny w Polsce w 2024 roku rozwijał się równie prężnie jak rok wcześniej, utrzymując czołową pozycję wśród wszystkich innych OZE, jeśli chodzi o tempo rozwoju i nowe moce zainstalowane.
Na tle innych krajów Unii Europejskiej Polska zajęła 5. miejsce pod względem przyrostu mocy PV w 2024 roku i umocniła się na 6. miejscu pod względem skumulowanej mocy zainstalowanej, daleko wyprzedzając kolejne kraje z TOP10.
Po raz trzynasty już Instytut Energetyki Odnawialnej przygotował raport „Rynek fotowoltaiki w Polsce”. Jaki obraz sektora PV wyłania się z najnowszych analiz rynku? Jakie są perspektywy rozwoju branży? Co nas w tym roku może zaskoczyć?
Polska fotowoltaika na koniec roku 2024 osiągnęła moc zainstalowaną 21,157 GW, a 21,994 GW na koniec pierwszego kwartału 2025 roku (wzrost o 637 MW, nieco niższy niż w 2024 roku). Przyrost nowych mocy w wartościach bezwzględnych był podobny, jak w roku 2022 i wynosił ok. 4,1 GW, ale niższy od rekordowego w 2023 roku – ponad 4,6 GW. Strukturę łącznej mocy zainstalowanej w 2025 roku (21,157 GW) i w pozostałych okresach przedstawiono na wykresie.
Struktura rynku uległa wyraźniej zmianie. Udział mikroinstalcji (< 50 kW) spadł z 64% na koniec 2024 roku do 60% na koniec I kw. 2025 roku i odpowiednio małych instalacji (50-1000 kW) z 25,1% do 21,9%. Wzrósł za to zdecydowanie w tym okresie dział farm PV (> 1 MW) z 11% do 20%.
Dla inwestorów w duże farmy PV (FPV) był to rekordowy rok. W 2024 roku przyłączono do sieci niemal 2,4 GW dużych farm PV (149% dynamiki wzrostu względem 113% w roku poprzednim).
Wzrosły wyraźnie udziały energii z PV w bilansach zużycia energii z OZE (do 38,5%), energii elektrycznej (do 10,6%) oraz w całkowitym zużyciu paliw i energii (do 2,2%).
Rynek rośnie, ale przychody branży PV i proste rezerwy rozwojowe się wyczerpują, a nowe modele działania dopiero się tworzą.
W 2024 roku udział PV w zapotrzebowaniu na energię elektryczną w UE (10,6%) był niższy niż w Polsce, ale udział PV w niemieckim systemie energetycznym był wyższy (13,7%). Fotowoltaika i energetyka wiatrowa łącznie osiągały 23,5% udziału w zużyciu energii elektrycznej w Polsce w 2024 roku (wzrost o 3 p.p. w stosunku do 2023 roku), co znalazło odbicie w skali tzw. redysponowań.
Curtailment i niskie ceny energii, czyli zarządzanie krzywą podaży energii
Ograniczenia generacji farm fotowoltaicznych nie są już zjawiskiem nowym czy przejściowym. Curtailmenty PV obecne są w polskim systemie elektroenergetycznym od ponad dwóch lat, jednak dane z lat 2024 i 2025 wyraźnie pokazują, że mechanizm redysponowania źródeł OZE stał się regularnym narzędziem bilansowania systemu, a nie incydentalnym środkiem awaryjnym. Skala i częstotliwość ograniczeń fotowoltaiki rosną z miesiąca na miesiąc, a Polska dołącza do grona krajów, w których nadmiar mocy z PV w krajowym systemie energetycznym stanowi realne wyzwanie operacyjne.
Już przez pierwsze pół roku 2025 roku (do połowy czerwca) operator systemu przesyłowego zredukował około 600 GWh energii z PV. Porównując ten sam okres z 2024 roku, stanowi to przyrost blisko 34%
Problem tzw. redysponowań nierynkowych farm PV nakłada się na dodatkowy problem niskich cen energii w okresach nie tylko trwania curtailmentów, ale też w innych okresach, w szczególności przed i po redysponowaniu. Ceny profilu PV na rynku energii spadają nie tylko w stosunku do średniej ceny energii (indeks RDN), ale też w stosunku do cen energii godzinnych i miesięcznych z wiatru (TGeWIATRm).
W efekcie spada tempo rozwoju nowych inwestycji, co może zagrozić realizacji celów transformacji energetycznej, w tym dalszego obniżania cen energii. Od końca 2024 roku daje się zauważyć spadek tempa pozyskiwania nowych pozwoleń na budowę.
Projekty z pozwoleniami budowlanymi mają gotowość do udziału w tegorocznych aukcjach OZE, które odbędą się 8 i 9 lipca br. Autorzy raportu na podstawie baz danych farm fotowoltaicznych i farm wiatrowych oceniają że, wobec małej konkurencji, znaczna część inwestorów posiadających rozwinięte projekty z pozyskanym pozwoleniem na budowę przystąpi do aukcji. W połowie kwietnia br. pozwolenia na budowę miały duże projekty (> 1 MW) o łącznej mocy 708 MW i małe projekty (> 1 MW) o łącznej mocy 242 MW.
Aukcje na energię z OZE to tylko jedna z form zmniejszania ryzyka profilu cenowego dla energii z PV na rynku energii, w tym rosnącej liczby godzin z cenami ujemnymi oraz przywilejów w dostępie do rekompensat. Mitygacja zidentyfikowanych powyżej problemów wymaga nowych strategicznych działań i rozwoju innowacyjnych rozwiązań, np. odraczania w czasie wykorzystania energii dzięki jej magazynowaniu w krótkoterminowych magazynach energii elektrycznej i magazynach ciepła (dobowych i sezonowych) oraz elektryfikacji sektorów gospodarki, które najbardziej mogą skorzystać na profilu generacji słonecznej, w szczególności ciepłownictwa i przemysłu.
Szanse dla branży PV
-
Wśród kluczowych rekomendacji raportu „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2025”, popartych przykładami analitycznymi i koncepcjami rozwiązań prawnych, znajdują się:
łączenie rozwoju sektorów PV i ciepłownictwa jako elastycznego odbiorcy energii słonecznej; -
dynamiczne taryfy dla wszystkich odbiorców energii i zmiana filozofii pobierania opłat dystrybucyjnych, aby zachęcić odbiorców do korzystania z najtańszej energii nadwyżkowej;
-
dostosowanie do potrzeb rozwoju OZE (PV) instytucji cable pooling i linii bezpośredniej;
-
inwestycje w hybrydy PV z farmami wiatrowymi i magazynami bateryjnymi.
Autorzy raportu podkreślają potrzebę zmian w systemie regulacyjnym i wzywają do tworzenia nowego modelu rynku energii oraz proponują zmiany w systemie taryfowym, aby zbliżyć odbiorców taniej i czystej energii do wytwórców energii z PV.
Premiera raportu
Publikacja raportu „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2025” odbyła się na konferencji prasowej w siedzibie Centrum Prasowego PAP 30 czerwca br. W branżowym panelu dyskusyjnym wzięli udział przedstawiciel Ministerstwa Klimaty i Środowiska – p. Michał Łęski, zastępca Dyrektora Departamentu Odnawialnych Źródeł Energii oraz eksperci reprezentujący partnerów projektu: Lightsource bp – p. Michał Głowacki, Head of Country, Qair – p. Łukasz Lech, Strategy & Risk Manager oraz PGE EO – p. Zbigniew Stępniewski, Wiceprezes Zarządu.
Raport do bezpłatnego pobrania w wersji elektronicznej znajduj się na stronie IEO.
Partnerzy raportu
Lightsource bp – partner główny oraz partnerzy towarzyszący- Qair i PGE EO
Partnerzy raportu
