Podsumowanie
I FORUM PRZEMYSŁU ENERGETYKI SŁONECZNEJ
Inwestycje, finansowanie, innowacje i rynek w sektorze energetyki słonecznej
Pierwsze krajowe Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej odbyło się 13 maja br. w katowickim Spodku, podczas, także po raz pierwszy organizowanych Targów Ochrony Środowiska i Energii Odnawialnej. Forum poświecone wyłącznie problematyce polskiego sektora energii słonecznej, stało się główną atrakcją targów, na których niezależnie swoją ofertę zaprezentowało 5 firm z sektora energetyki słonecznej (Hewalex, Hartman, Solver, Sonnenkraft oraz Eco-Schubert).
Organizatorem Forum był Instytut Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) we współpracy z expoKatowice. Patronat Honorowy nad Forum objął: Wicepremier i Minister Gospodarki Pan Waldemar Pawlak, Minister Środowiska Pan Maciej Nowicki oraz Prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Pan Jan Rączka.
Sektor energetyki słonecznej należy do jednych z najszybciej rozwijających się i mających bardzo duży potencjał rozwojowy. Wzrost ilości zainstalowanej powierzchni kolektorów słonecznych wiąże się też ze wzrostem ilości firm produkujących, sprzedających, montujących kolektory słoneczne, co zostało przedstawione przez EC BREC IEO w ekspertyzie wykonanej w 2007 r. dla Ministerstwa Środowiska pt. „Ocena stanu i perspektyw produkcji krajowej urządzeń dla energetyki odnawialnej”. Jest to sektor zdominowany przez MŚP oraz szereg powiązań kooperacyjnych. Forum adresowane było przede wszystkim do czołowych producentów kolektorów słonecznych, dystrybutorów, przedstawicieli handlowych, instalatorów systemów słonecznych. Wzięło w nim udział 80 osób, w tym prezesi i dyrektorzy większości liczących się na rynku krajowym firm.
Reprezentujący Ministra Macieja Nowickiego - dr Jacek Jaśkiewicz , Wicedyrektor Departamentu Zmian Klimatu i Zrównoważonego Rozwoju w Ministerstwie Środowiska omówił obecny stan negocjacji (pomiędzy UE a rządem RP) elementów pakietu eko-energetycznego „3 x 20%” i wyzwania dla Polski z tym związane, poczynając od realizacji celów związanych z redukcją emisji CO2 a kończąc na energetyce odnawialnej, w kontekście realizacji zarówno celów klimatycznych na 2012 r. jak i na 2020 r. Przedstawione zostały również zalety i perspektywy wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, w świetle rosnących cen surowców energetycznych oraz w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Dyrektor Jaśkiewicz potwierdził tezę, że wobec dynamicznych zmian na rynku energii, aktywnego podejścia rządów do ochrony klimatu oraz powszechnego nastawienia na innowacje, przyszłość energetyki należy do OZE.
Aneta Więcka i Grzegorz Wiśniewski z Instytutu Energetyki Odnawialnej (EC BREC IEO) przedstawili statystyki dotyczące światowego i europejskiego rynku energetyki słonecznej oraz sporządzone na podstawie ankiet wysłanych do krajowych producentów i dystrybutorów, najnowsze wyniki sprzedaży kolektorów słonecznych w poszczególnych segmentach rynku w 2007 r. Wyniki badań wskazują że w 2007 r. na rynku krajowym sprzedano ogółem ponad 67 000 m2 kolektorów słonecznych (co oznacza, że roczne tempo wzrostu wyniosło ok. 30%), a (biorąc pod uwagę wyniki badań Instytutu z lat wcześniejszych) ogólna powierzchnia zainstalowanych w Polsce kolektorów słonecznych sięga ok. 235 000 m2.
Marcin Włodarski i Piotr Ćwierzyński z EC BREC IEO przedstawili możliwości korzystania przez przemysł energetyki słonecznej i jego odbiorców końcowych (samorządy terytorialne, firmy komunalne, przedsiębiorstwa, odbiorcy indywidualni) z funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Ogólna kwota środków zarezerwowanych w latach 2007-2013 (w praktyce do 2015 roku) wynosi 23 310,2 mln euro w Regionach Programach Operacyjnych, natomiast w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1 762,31 mln euro przeznaczone jest na działania mające na celu wzrost energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł odnawialnych, w tym na instalacje kolektorów słonecznych (niestety w programie POIŚ o środki mogą się ubiegać tylko duże projekty, powyżej 20 mln zł, co w praktyce oznacza konieczność „pakowania” przez jednego inwestora, nawet zastępczego, mniejszych projektów w grupy) . Sektor energetyki słonecznej, a w szczególności producenci urządzeń i komponentów systemów solarnych mogą ubiegać się o środki na poprawę konkurencyjności przemysłu i innowacje z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Dyskusję wywołały szerzej sformułowane pytania prof. Ryszarda Ciacha z Fundacji Rozwoju Nauk Materiałowych oraz Dyrektora Jacka Jaśkiewicza z Ministerstwa Środowiska dotyczące zapotrzebowania na środki publiczne w realizacji celów UE dla Polski w zakresie energetyki odnawialnej.
Zdaniem prezesa Grzegorza Wiśniewskiego z EC BREC IEO, całkowita skala wymaganych nakładów inwestycyjnych w krajowej energetyce odnawialnej do 2020 r. wynosi ok. 60 mld zł, z tego ok. 4 mld zł. jest zarezerwowane w funduszach spójności i funduszach strukturalnych UE 2007-2013. Zdaniem prezesa Wiśniewskiego, wymagana skala pomocy publicznej (pomijając wsparcie na etapie eksploatacji instalacji produkujących zieloną energię elektryczną – zielone certyfikaty oraz biopaliwa – ulgi akcyzowe) wynosi ok. 10-15 mld zł i tych brakujących środków na wsparcie należy szukać w funduszach ekologicznych.
Dr Leszek Katkowski z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki wodnej (NFOŚiGW) poinformował o dotychczasowych i obecnie obowiązujących zasadach NFOŚiGW udzielania dotacji i kredytów preferencyjnych na inwestycje w zakresie ochrony powietrza, a w szczególności na odnawialne źródła energii. Przy uniwersalnych zasadach pomocy dla wszystkich rodzajów odnawialnych źródeł energii, największym beneficjantem pomocy są inwestujący w duże instalacje elektrowni wiatrowych, wodnych i produkcję biopaliw. Pomoc NFOSiGW dla energetyki słonecznej w latach 1989-2007 wyniosła ok. 7 mln zł, a dla pomp ciepła – 16 mln zł. Jednoczenie dr Katkowski poinformował o pracach Funduszu nad nowymi zasadami udzielania dotacji w postaci programów zorientowanych branżowo, wśród których rozważany jest jako jeden z priorytetów, wydzielony program dla energetyki słonecznej – kolektorów słonecznych. Dodatkowym i znaczącym źródłem finansowania tego typu pomocy będzie zasilany z kar i opłat zastępczych (nakładanych przez Prezesa URE na dostawców zielonej energii elektrycznej, którzy nie wypełniają zobowiązań ilościowych w zakresie zielonej energii) Sub-Fundusz Odnawialnych Źródeł Energii w NFOŚiGW.
Grzegorz Wiśniewski i Michał Kwasiborski z EC BREC IEO przedstawili referat na temat znaczenia projektu nowej dyrektywy ramowej UE o promocji energii ze źródeł odnawialnych (w pakiecie „3 x 20%) dla sektora energetyki słonecznej. Oparli się na wynikach ekspertyzy i prognozy EC BREC IEO dla Ministerstwa Gospodarki w sprawie celów dla odnawialnych źródeł energii na 2020 r. Ekspertyza oceniła realne możliwości (potencjał ekonomiczny) energetyki słonecznej w przeliczeniu na energię końcową na 83 PJ a ich praktyczne wykorzystanie przed 2020 r. na 16 PJ (odpowiednik (prawie 15 mln m²), oznaczającym utrzymanie bardzo wysokiego tempa rozwój rynku w tym sektorze - ok. 35% średniorocznie. Jednoczenie autorzy referatu zwrócili uwagę na szczegółowe zapisy projektu dyrektywy dotyczące konieczności osiągania przez systemy solarne minimalnych wydajności (sprawności końcowych na poziomie minimum 35%), przewidywanego obowiązku prawnego stosowania w nowo wznoszonych i remontowanych budynkach kolektorów słonecznych, szkolenia i certyfikowania instalatorów i dalszego rozwijania systemów certyfikacji urządzeń. Zwrócono też uwagę na plany wprowadzania zaostrzonych wymogów w sektorze pomp ciepła.
Grzegorz Wiśniewski, mówił też o programach UE zapewniających wsparcie dla wdrażania ww. projektu dyrektywy, dostępnych bezpośrednio w Brukseli, w tym o programie Inteligentna Energia dla Europy IEE (np. na prowadzenie kampanii rynkowych), a w szczególności o 7 Programie Ramowym Badań i Rozwoju (7PR). Zwrócił uwagę na priorytety badawcze we wnioskach składanych na konkursy w ubiegłym roku (tanie i nowe materiały, np. plastiki na kolektory słoneczne) w br. (integracja energetyki słonecznej w miejskich systemach energetycznych – inicjatywa CONCERTO, termin składania wniosków – koniec października br.) oraz jeszcze nieoficjalnych planach konkursów na przyszły rok (wsparcie dla projektów demonstracyjnych z kolektorami słonecznymi o temperaturze 80-250 °C i mocy powyżej 5 MW, priorytet będzie przewidziany dla projektów z wykorzystaniem narzędzi do integracji systemów, łączeniem (w układach kaskadowych i hybrydowych) kolektorów słonecznych nisko i średniotemperaturowych – do 250 °C oraz z inteligentnym zarządzaniem ciepłem procesowym). Zdaniem Wiśniewskiego priorytety 7 PR dają obraz kierunku rozwoju technologii. Przytoczył też przykład Europejskiej Platformy Technologicznej Energetyki Słonecznej Termicznej (ESTTP) jako organizacji wpływającej na priorytety badawcze w programach i jako ew. partnera do wspólnych projektów. ESTTP w swoim strategicznym raporcie z 2007 r. przewiduje, że w 2030 r. moc systemów energetyki słonecznej termicznej w UE sięgnie 200 GW, a koszty kolektorów słonecznych spadną do 400 Euro/m² oraz zakłada, że w tym 50% budynków w ogóle (w tym wszystkie nowe) będzie wyposażonych w systemu solarne , a 50% wszystkich potrzeb cieplnych niskotemperaturowych w UE pokrywanych będzie systemami solarnymi.
Z bardzo dużym zainteresowaniem spotkała się prezentacja dr Stanisława Gołębiowskiego z Laboratorium Badań Kolektorów Słonecznych Instytutu Paliw i Energii Odnawialnej nt. systemu certyfikacji kolektorów słonecznych w Polsce i w UE. Omówiony został zakres obowiązującej certyfikacji czyli tzw. Deklaracje Zgodności z określonymi wymaganiami normy oraz temat certyfikacji dobrowolnej czyli tzw. Certyfikatów Zgodności. Certyfikaty można uzyskać po przebadaniu kolektorów w akredytowanych laboratoriach badawczych, co warto zrobić zarówno ze względu na wykrycie ewentualnych usterek i możliwość udoskonalenia kolektorów jak również z uwagi na rosnące wymagania instytucji dofinansowujących instalacje solarne jak i samych odbiorców końcowych. Dr Gołębiowski opowiedział również o rosnącym znaku SolarKeymark oraz przedstawił zakres usług świadczonych przez Laboratorium Badań Kolektorów Słonecznych przy IPiEO, które jako jedyne w Europie Środkowej i Wschodniej jest partnerem sieci SolarKeymark akredytowanych laboratoriów państw UE. Od b.r. Laboratorium dysponuje symulatorem promieniowania słonecznego, co pozwala na skrócenie procesu samych badań pojedynczego wyrobu i możliwość prowadzenia badań i certyfikacji kolektorów słonecznych w cyklu całorocznym.
Na zakończenie Forum odbył się panel dyskusyjny, poświęcony zagadnieniom związanym z pozyskiwaniem funduszy na zakup nowych technologii, możliwościami dofinansowania zakupu kolektorów słonecznych oraz kwestiami wspólnej promocji sektora energetyki słonecznej w postaci stowarzyszeń, klastrów, platform technologicznych i innych organizacji skupiających producentów i instalatorów. Dyskusje zainicjowali paneliści: Pani Ewa Maniecka z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiskami Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Katowicach, Pan dr Romuald Sulima z Fundacji EkoFundusz oraz Pan Prezes Romuald Kalyciok z firmy SUNEX. Pani Ewa Maniecka podała informacje o rocznym budzecie WFOŚiGW na wsparcie (głównie dotacje, nawet do 65%) na inwestycje w zakresie ochrony powietrza – 150-180 mln zł (jest to największy budżet WFOŚiGW w Polsce, przyp. autora) oraz o innowacyjnej od strony finansowej i atrakcyjnej dla energetyki słonecznej formule „Obszarowych programów ograniczania niskiej emisji” na Śląsku. Programy te realizowane są w formule „inwestora zastępczego”, w której gminy biorą odpowiedzialność za inwestycje w OZE, w tym kolektory słoneczne i za wykorzystanie i rozliczenie dotacji. Programy te, dla osób fizycznych wsparte są też linią kredytową BOŚ. W tym systemie (zbliżonym do ESCO) indywidualny inwestor płaci jedynie 40% całkowitych nakładów inwestycyjnych a gmina zapewnia (poza środkami z WFOŚiGW) obsługę programu i jest jego gwarantem.
Dr Romuald Sulima podzielił się z uczestnikami Forum doświadczeniami EkoFunduszu w zakresie finansowania energetyki słonecznej, a w szczególności niezwykle atrakcyjnej, tzw. szybkiej ścieżki finansowania kolektorów słonecznych (dla inwestycji o powierzchniach kolektorów słonecznych przekraczających 50 m²). W ramach tej ścieżki sfinansowano już 22 000 m², a plany tylko na 2008 przekraczają 8 000 m². EkoFundusz jako jedyna instytucja finansująca wymaga prowadzenia monitoringu instalacji, z czego wynika też, że sprawności całkowite instalacji solarnych zbudowanych ze wsparciem EkoFunduszu sięgają nawet 50%. Doświadczenie EkoFunduszu pozwala też na określenie kosztów referencyjnych instalacji spełniających wymagania jakościowe (ceny ustalane na przetargach wynoszą od 1500 do 2500 zł/m²).
Prezes Romulad Kalyciok nawiązał do swoich wcześniejszych prac w grupie roboczej ds. energetyki słonecznej przy Pełnomocniku Rządu ds. Alternatywnych Źródeł Energii i podkreślił znaczenie prostych systemów wsparcia dla odbiorcy końcowego oraz znaczenie innowacji w przemyśle i konieczności integracji sektora wokół tych problemów. Za stosunkowo najlepszą formułę rozpoczęcia integracji uznał powołanie krajowej platformy technologicznej.
Wśród uczestników Forum przeprowadzona została ankieta dotycząca samego Forum oraz preferowanych form integracji przemysłu energetyki słonecznej w Polsce. Na pytanie dotyczące potrzeby zacieśnienia form współpracy najwięcej odpowiedzi wskazywało na kontynuowanie corocznego Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej, powołanie stowarzyszenia przemysłowego, utworzenie (w okresie pomiędzy corocznymi spotkaniami) forum internetowego, podobnym zainteresowaniem cieszyły się inicjatywy klastrowe i platformy technologiczne. Były też głosy wskazujące na potrzebę powołania izby gospodarczej i wsparcia inicjatyw eksportowych.
W odpowiedzi na zgłaszane potrzeby, organizatorzy Forum katowickiego, bezpośrednio po jego zakończeniu uruchomili już Forum Dyskusyjne Przemysłu Energetyki Słonecznej na Forum Dyskusyjnym OZE
Prezes Wisniewski, podsumowujący w imieniu organizatorów Forum, wyraził zadowolenie, że zdaniem większości uczestników, Forum spełniło oczekiwania, podkreślił potrzebę integracji i konsolidacji środowiska przemysłu energetyki słonecznej i jego aktywnego udziału w mającym być przygotowanym przez Ministerstwo Gospodarki „Planie działań na rzecz energetyki odnawialnej” (obowiązek jaki wynika z projektu tzw. dyrektywy ramowej UE), w którym znajdą się m.in. instrumenty wsparcia dla poszczególnych podsektorów, w tym dla „zielonego ciepła”. Plan taki powinien być przyjęty przez rząd najpóźniej na początku 2010 r., ale wobec braku innych kierunkowych dla przemysłu i aktualnych dokumentów strategicznych, należy niezwłocznie przystąpić do jego opracowania. Zapowiedział podjęcie działań na rzecz organizacji II Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej w 2009 r. i zaapelował do przedstawicieli producentów i dystrybutorów kolektorów słonecznych o wzięcie udziału w kolejnej edycji tworzenia statystyk sprzedaży kolektorów słonecznych, tak aby można było na bazie rzetelnych danych statystycznych pokazać znaczenie sektora, jego stabilny rozwój (ilość firm, zatrudnienie) oraz coraz bardziej widoczny udział w bilansie zapotrzebowania na ciepło i wpływ na redukcję emisji do atmosfery.
Zapraszamy również do obejrzenia zdjęć w naszej galerii i zapoznania sie z wynikami naszej ankiety.
Pliki do pobrania:
- 10:10 – 10:30 - Wystąpienia i prezentacje ze strony przedstawicieli rządu RP ( zaproszenia otrzymali: Minister Gospodarki i Minister Środowiska)
- 12:30 - 13:00 - Przerwa
- 15:00 - 16:00 - Panel dyskusyjny:
- możliwości organizacyjne zacieśnienia współpracy i promocji sektora energetyki słonecznej: inicjatywy klastrowe, platformy technologiczne, izby gospodarcze, stowarzyszenia
- propozycje wykorzystania innych systemów wsparcia zakupu kolektorów słonecznych.
