Raporty i artykuły IEO – OZE w polskim ciepłownictwie
Raporty
Długo wyczekiwany raport „Mapa drogowa rynku magazynów ciepła”, tworzony od początku roku w zespole Instytutu Energetyki Odnawialnej (IEO) we współpracy z Polską Izbą Magazynowania Energii (PIME) oraz organizacjami branży ciepłowniczej zostanie oficjalnie zaprezentowany 5 września w Centrum Prasowym PAP o godzinie 10:00.
Raport dogłębnie analizuje rolę magazynowania energii w transformacji energetycznej. Wskazuje na magazyny ciepła jako jeden z ważniejszych elementów integracja odnawialnych źródeł energii z systemem elektroenergetycznym i z ciepłownictwem w Polsce.
Magazyny ciepła są obecnie najbardziej ekonomicznie uzasadnionym sposobem zagospodarowania zarówno godzinowych, dobowych jak i sezonowych nadwyżek energii z tzw. pogodozależnych OZE - twierdzi autor koncepcji raportu i jego redaktor – Grzegorz Wiśniewski, prezes IEO.
Raport ma na celu pokazanie, że szybkie (wymóg współczesnych czasów), dobrze zaplanowane (wymóg bezpieczeństwa pracy ciepłowni) i całkowicie akceptowane ekonomiczne (wymóg odbiorców ciepła) przechodzenie z węgla na zeroemisyjne OZE w ciepłowniach miejskich (bez ryzyka przeinwestowania w technologie przejściowe) jest możliwe. Nie chodzi jednak o szybki przeskok z węgla do wyłącznie źródeł zeroemisyjnych V generacji, ale o planowe zwiększanie udziałów OZE, tak aby w pierwszym etapie (2025 rok) możliwe było dojście do minimum 35-50% udziałów ciepła z OZE i (dzięki modularności źródeł) dalsze zwiększanie tych udziałów. Olbrzymim ułatwieniem dla tego rodzaju inwestycji jest symulacja pracy modernizowanych systemów dzięki wykorzystaniu znanych od lat narzędzi planistycznych i projektowych, takich jak TRNSYS oraz budowa magazynów ciepła służących wszystkim źródłom ciepła zainstalowanym w ciepłowni.
Celem projektu jest opracowanie i wdrożenie technologii, które umożliwią przekształcanie systemów ciepłowniczych opartych na paliwach kopalnych w efektywne energetycznie i kosztowo przedsiębiorstwa. Projekt zakłada wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, w co najmniej 80 proc. Demonstrator technologii jest zlokalizowany na terenie Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Końskich. Miasto Końskie jest typowym, w warunkach polskich, miastem powiatowym. Demonstrator obejmuje ok 20% całego systemu ciepłowniczego
Obecnie realizowana koncepcja zakłada produkcję energii cieplnej z promieniowania słonecznego za pomocą wielkoskalowych kolektorów słonecznych oraz rozwiązania power-to-heat z wykorzystaniem zielonej energii. Najistotniejszym jednak elementem systemu będzie sezonowy magazyn ciepła wykonany w technologii dotąd w Polsce niestosowanej.
Polskie przedsiębiorstwa ciepłownicze stoją przed poważnym dylematem jak inwestować w obliczu zachodzących zmian prawno- regulacyjnych. Stosunkowo rzadko sięgają do rozwiązań pozwalających w sposób trwały obniżyć zależność od paliw kopalnych (wahań ich kosztów) i wyeliminować zależność od rosnących kosztów środowiskowych. Pomimo podejmowanych działań, wspieranych słusznie przez państwo (instrumenty finansowe i dotacje), tempo transformacji polskiego ciepłownictwa może być zbyt wolne w stosunku do szybko narastających kosztów oraz oczekiwań odbiorców ciepła. Może to też spowodować niemożność skorzystania z funduszy na innowacje w ciepłownictwie i zaprzepaścić szanse na wykorzystanie zasobów ciepłownictwa systemowego do transformacji całej polskiej energetyki z wykorzystaniem takich koncepcji jak: inteligentne mikrosieci, spółdzielnie energetyczne, bardziej realne koncepcje klastrów czy wspólnoty odnawialnych źródeł energii (renewable energy communities), które staną się zasadniczym obszarem promocji w UE po 2020 roku.
Technologie OZE dla ciepłownictwa
Dotychczas przedsiębiorstwa ciepłownicze rozważały biomasę jako pierwsze źródło zaliczane do OZE, która ma istotny potencjał, ale w związku z dużym zainteresowaniem tym surowcem (także odpadami z biomasy) zarówno ciepłownictwa, elektroenergetyki i przemysłu drzewnego, nadmierne wykorzystanie biomasy będzie powodowało wzrost jej cen. Ponadto dyrektywa RED II, po 2020 roku, ograniczy zakres paliw z biomasy (zaliczanych do OZE, czyli bez naliczania kosztów uprawnień do emisji CO2) do wykorzystania w ciepłownictwie (tzw. kryteria zrównoważności środowiskowej). Biomasa jako źródło „stabilne” może stanowić zatem uzupełnienie miksów ciepłowniczych, ale sama w sobie nie powinna być podstawą przechodzenia z węgla na OZE.
Kilkadziesiąt krajowych przedsiębiorstw ciepłowniczych może rozważać wykorzystanie energii geotermalnej (głębokiej i płytkiej), które mogą stanowić stabilne, choć na razie kosztowne uzupełnienie w systemie ciepłowniczym.
Celem raportu jest ocena potencjału, uwarunkowań technicznych, ekonomicznych i możliwości wprowadzania wszystkich rodzajów OZE, łącznie z magazynami ciepła, do ciepłownictwa oraz wykorzystanie inwestycji w OZE do uzyskania przez przedsiębiorstwa ciepłownicze statusu efektywnego systemu ciepłowniczego i redukcji emisji zanieczyszczeń (spełnienia nowych wymogów unijnych w tym zakresie). Efekty pracy w formie założeń i oceny skutków mają służyć ustanowieniu przez NFOŚiGW programu wsparcia skierowanego na budowę i rozwój systemów ciepłowniczych współpracujących z odnawialnymi źródłami energii i magazynami ciepła.
