W dniu 8 maja br. w Pałacu Prezydenckim odbyło się spotkanie sekcji „Wieś, Rolnictwo” Narodowej Rady Rozwoju (NRR) poświęcone związkom rolnictwa i jakości żywności z ekologią i ochroną środowiska w rozumieniu encykliki Papieża Franciszka „Laudato si’”, która była kanwą do dyskusji. Spotkanie prowadziła dr Barbara Fedyszak-Radziejowska, Doradca Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, koordynator sekcji "Wieś, rolnictwo" NRR. Inicjatorem spotkania był Grzegorz Wiśniewski, członek NRR, prezes zarządu IEO.
W spotkaniu wzięli udział eksperci, praktycy rolnictwa ekologicznego oraz przedstawiciele związków i organizacji rolniczych reprezentujących różne grupy rolników i przetwórców.
Punktem wyjścia do dyskusji były wystąpienia ekspertów, w tym wykład wprowadzający w ekologiczne przesłanie encykliki dla rolników oraz wystąpienia poświęcone wybranym kwestiom leżącym na styku rolnictwa i ekologii, które wobec niedostatków troski o zasoby ziemi („nasz Wspólny Dom”) i środowisko budzą niepokój papieża, rolników i zmuszają do stawiania pytań o podstawy trwałego funkcjonowania gospodarstw rolnych jako producentów żywności - części gospodarki najbardziej zależnej od zmieniających się ekosystemów przyrodniczych.
Pan Grzegorz Wiśniewski wskazał na przykładach, jak różnie jest w Polsce interpretowana encyklika w niezwykle ważnym dla Papieża obszarze jakim jest ochrona klimatu, na który najbardziej wpływa przemysł energetyczny, ale od którego niezwykle silnie zależy całe rolnictwo, choć samo za zmiany odpowiada w mniejszym stopniu. Podał przykłady wypowiedzi, nawet na forach reprezentujących organa władzy i administracji państwowej, które podważają lub ignorują fakt wpływu działalności człowieka (w szczególności procesu spalania paliw) na zmiany klimatu. Politycy oraz grupy wpływu mają prawa do zabiegania o swoje interesy, ale to nie znaczy, że w obliczu realnego zagrożenia można ignorować fakty naukowe. Odwołując się do zaleceń Papieża podkreślił, że aby polityka i działalność publiczna były skuteczne i odpowiedziane muszą opierać się na wiarygodnych podstawach naukowych, a niezwykle niebezpieczne dla kraju jest ignorowanie faktów lub ich naginanie do potrzeb bieżącej polityki. Dlatego zasady encykliki są dużym wyzwaniem dla polityków, czego wyrazem jest upomnienie Papieża m.in. orędowników antyintelektualizmu: „uparty jest człowiek, który nie zdaje sobie sprawy ze skutków zmian klimatycznych i je neguje (..) Zmiany klimatyczne widać po ich efektach. Na każdym spoczywa odpowiedzialność moralna i politycy mają swoją - ci, którzy negują wpływ człowieka na zmiany klimatyczne, muszą poradzić się naukowców, a potem zdecydować (…)”.
Kolejnym przykładem przesłania encykliki, które dotyczy energetyki, ale ma istotny wpływ na realizację model rolnictwa przyjaznego środowisku u służącego poprawie spójności społecznej oraz obniżaniu cen żywności jest papieskie rozumienie prosumpcji, potrzeba uspołecznienia scentralizowanej energetyki i lokalnego wytarzania energii w odnawialnych źródłach energii. Papież podaje jak w praktyce najlepiej byłoby rozumieć prosumpcję: „w niektórych miejscach rozwijają się spółdzielnie, by wykorzystać odnawialne źródła energii, co pozwala na lokalną samowystarczalność, a nawet sprzedaż nadwyżek”. Polska trzy lata temu, niemal równolegle z ogłoszeniem encykliki, wprowadziła przepisy z rozwiązaniami dla prosumentów w duchu encykliki. Ale kolejne zmiany dokonywane w efekcie niezadowolenia tradycyjnych korporacji energetycznych spowodowały, że mikrofirmy, w tym towarowe gospodarstwa rolne, nie mogą być prosumentami, a nowy mechanizm wynagrodzeń („opusty”) dla prosumentów stał się nieopłacalny. Tymczasem małe firmy i rolnicy płacą najwięcej za energię elektryczną dostarczaną przez korporacje z emisyjnych paliw kopalnych, a efekty uboczne ich spalania - zanieczyszczenie powietrza (smog) spadają przede wszystkim najbiedniejszych (bogatsi wyprowadzają się tam gdzie nie ma zapylenia, kupują urządzenia do oczyszczacze powietrza itp.). Przepisy służące środowisku i prosumentom przestały prawidłowo działać. Pan Grzegorz Wiśniewski postawił tezę, że władze publiczne powinny objąć większa ochroną kwestie środowiskowe, w tym ochroną prawną przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi i wywłaszczaniem z praw majątkowych, obywateli którzy są jednocześnie konsumentami i producentami (prosumentów).
Link do wydarzenia na stronie Narodowej Rady Rozwoju
