Raport przedstawia m.in. znaczenie odnawialnych źródeł energii (OZE) w ciepłownictwie w Unii Europejskiej, potencjał wykorzystania nowych technologii OZE w systemach ciepłowniczych oraz konkurencyjność cen ciepła z OZE z ciepłem konwencjonalnym.
Przedmowę do raportu przygotował dr Kazimierza Kujda, Prezes Zarządu NFOŚiGW, który stwierdza, że obecnie w NFOŚiGW przygotowywany jest nowy program pilotażowy Systemy ciepłownicze współpracujące z odnawialnymi źródłami energii i magazynami ciepła, a wyniki i wnioski wynikające z projektu SDHp2m będą z pewnością wykorzystane przy tworzeniu nowego programu, są bowiem spójne ze strategią Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) w systemach ciepłowniczych, początkowo zaniedbywany, staje się jednym z priorytetów UE w promocji ogólnego wzrostu udziałów OZE w zużyciu energii oraz w działaniach na rzecz zwalczania emisji zanieczyszczeń (smogu) i przeciwdziałaniu zmianom klimatu. W 2007 roku Rada UE przyjęła pierwszy, kompleksowy pakiet klimatyczno-energetyczny „3x20%”, który wyznaczył trzy główne cele rozwoju unijnej energetyki do 2020: wzrost udziałów energii z OZE łącznie (czyli energii elektrycznej, nośników energii w transporcie i ciepła z OZE) do 20% oraz zmniejszenie – też o 20% – zużycia energii finalnej i emisji gazów cieplarnianych, w tym w szczególności ze źródeł spalania o mocy cieplnej powyżej 20 MW, dla których wyznaczono cele redukcyjne w ramach dyrektywy o handlu emisjami (ETS). Ogólny unijny cel - 20% udział energii z OZE - został podzielony na poszczególne kraje członkowskie. Polski cel został określony na 15%. Przyjęty w 2010 roku „Krajowy plan działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych” (KPD) zakłada realizację tego celu o ile udział energii z OZE w samym ciepłownictwie w 2020 roku osiągnie 17,1%.
Nie są to jedyne zobowiązania unijne które dotyczą ciepłownictwa. Dyrektywa o efektywności energetycznej stawia wymóg osiągania m.in. dzięki OZE lub wykorzystaniu ciepła odpadowego (w obu przypadkach potrzebne są magazyny ciepła), statusu efektywnego systemu ciepłowniczego. W niniejszym opracowaniu skupiono się na roli energii słonecznej w dochodzeniu do uzyskania minimum 50% udziału energii z OZE w strukturze wytwarzania ciepła w przedsiębiorstwie ciepłowniczym. Obecnie, wg Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie, aż 85% przedsiębiorstw ciepłowniczych nie spełnia wymogów efektywnego systemu ciepłowniczego. Ponadto Dyrektywa „MCP” w sprawie ograniczania emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów energetycznego spalania wymaga spełnienia – m.in. dzięki wprowadzaniu OZE i magazynów ciepła (w miejsce najbardziej emisyjnych kotłów węglowych) – coraz ostrzejszych standardów emisyjnych dotyczących dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx) i cząstek stałych (pyłów). Stopniowe zastępowanie przez OZE najstarszych kotłów na paliwa stałe pozwali na uniknięcie w przedsiębiorstwach ciepłowniczych kosztowych nakładów na ich modernizację i dostosowanie do nowych standardów środowiskowych.
Komisja Europejska w ramach komunikatu w sprawie „Strategia UE w zakresie ogrzewania i chłodzenia”, apeluje o całkowite odejścia od wykorzystania paliw stałych w ciepłownictwie do 2040 roku i całkowitego wyeliminowania paliw kopalnych w ciepłownictwie do 2050 roku, przy jednoczesnym wzroście udziałów ciepła z OZE w UE z 16,5% w 2013 roku do ok. 50% w 2050 roku i wykorzystaniu ciepła odpadowego. Polityka UE przekłada się na kolejne zobowiązania – na 2030 rok. Nowa dyrektywa (RED II) w sprawie promowania stosowania energii z OZE [(2016/0382)COD] mówi o obowiązku osiągnięcia rocznego wzrostu, o co najmniej 1-2%, udziału OZE w systemach ciepłowniczych.
Przedsiębiorstwa ciepłownicze w Polsce powoli, poczynając od lat 90-tych ub. wieku, zaczęły stosować OZE. Najpierw ciepłownie zaczęły wykorzystać biomasę, potem podjęły próby z wykorzystaniem energii geotermalnej. Dopiero od 2010 roku zaczęły powstawać instalacje wykorzystujące energię promieniowania słonecznego, początkowo w niewielkiej skali
Obecnie jednostki wytwórcze zasilające systemy ciepłownicze w zdecydowanej większości wykorzystują paliwa kopalne, przy czym udział węgla kamiennego wynosi aż 74%. OZE w tzw. ciepłownictwie systemowym stanowią ciągle mały fragment struktury paliwowej – niewiele więcej niż 3% (dane Urzędu Regulacji Energetyki za 2016 rok). Systemy ciepłownicze mają przed sobą do zagospodarowania olbrzymi i jeszcze mało wykorzystany potencjał odnawialnych zasobów energii oraz mogą wnieść znaczący wkład w realizację polskich zobowiązań w zakresie udziałów energii z OZE do końca 2020 roku. Najbliższe kilka/kilkanaście lat w polskim ciepłownictwie będzie okresem przyśpieszonych przemian technologicznych i transformacji systemów ciepłowniczych w kierunku efektywnych energetycznie i niskoemisyjnych, z coraz większym udziałem energii z OZE.
Pobierz raport
